Kontrakty lekarskie

Lekarze przed podpisaniem umowy o świadczenie usług medycznych (kontrakty lekarskie) powinni zwrócić uwagę na kilka kwestii. Na wstępie należy wyjaśnić, że lekarz może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnej (umowa zlecenia, umowa o dzieło). Uwagi zawarte poniżej dotyczyć będą umowy cywilnej.

[Przedmiot umowy]

Po pierwsze kontraktu lekarskiego lekarz powinien zwrócić uwagę na przedmiot umowy. Praktyka bywa różna i niekiedy temu fragmentowi umowy poświęcane jest mniej uwagi, bo z pozoru sprawa jest oczywista – lekarz ma leczyć pacjentów. Podejście takie jest niesłuszne. Prawidłowe określenie przedmiotu umowy jest niezwykle istotne z kilku względów. Po pierwsze umowy z lekarzami zazwyczaj zawierają postanowienia dotyczące kar umownych, wśród których bardzo często można spotkać zapis stanowiący o tym, że podmiot zawierający z lekarzem umowę może domagać się od niego kar umownych za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy. I tu pojawia się sedno problemu. Jeżeli lekarz do końca nie wie jaki jest zakres jego obowiązków to może mieć on problem by skutecznie bronić się przed zarzutami nieprawidłowego ich wykonania.  Poza tym w przypadku nieprecyzyjnego określenia przedmiotu umowy może okazać się, że obie strony rozumieją go w sposób odmienny a to gotowa recepta na nieporozumienia i przyszłe spory. Tak więc nie dopilnowując precyzyjnego określenia przedmiotu umowy lekarz naraża się na poważne konsekwencje, także finansowe, i spór z pracodawcą.

Często spotykanym błędem jest określanie przedmiotu umowy przy użyciu terminów nieznanych ustawom (np. usługi medyczne, świadczenia lekarskie, usługi lekarskie) przy jednoczesnym braku wyjaśnienia w umowie jaki jest ich zakres pojęciowy. Należy tego unikać. Zalecane jest określanie przedmiotu umowy przy pomocy terminów posiadających swą definicję legalną określoną ustawie (jak np. ‚świadczenia zdrowotne’ zdefiniowane w ustawie o działalności leczniczej), z jednoczesnym odwołaniem do tej ustawy. Jeśli strony jednak zechcą posłużyć się terminem nie znanym ustawie to zalecane jest jego zdefiniowanie w samej umowie.

Doprecyzowanie przedmiotu umowy powinno zostać dokonane poprzez określenie obowiązków lekarza. W tym przypadku zaleca się by katalog tych obowiązków był wyczerpujący i zamknięty. Należy więc unikać zwrotów takich jak np. ‚do obowiązków lekarza należy w szczególności…’, ‚obowiązki lekarza obejmują między innymi…’.

Spotykanym rozwiązaniem jest przenoszenie zapisów dotyczących obowiązków lekarza oraz harmonogramu i czasu jego pracy do załączników do umowy. Na pierwszy rzut oka rozwiązanie takie wydaje się logiczne i praktyczne. Może ono jednak okazać się dla lekarza bardzo niebezpieczne w sytuacji, w której umowa nie wskazuje jaki jest status tych załączników. W razie braku odpowiednich zapisów umownych może powstać wątpliwość, czy podmiot zawierający z lekarzem umowę musi uzyskać jego zgodę na zmianę treści tych załączników, czy też nie. W skrajnych przypadkach może okazać się, że podmiot ten jest uprawniony do jednostronnej zmiany ich treści. Dobrze skonstruowana umowa nie pozostawia w tej materii żadnych wątpliwości i nie dopuszcza do jakichkolwiek jednostronnych ingerencji w treść umowy i załączników do niej.

[harmonogram i czas pracy]

Kolejnym zapisem, na który należy zwracać uwagę jest ten regulujący czas pracy lekarza. Z umowy powinno jasno wynikać w jakim wymiarze czasu lekarz jest zatrudniony. W przypadku, gdy do obowiązków lekarza należy również pełnienie dyżurów umowa powinna dokładnie określić jego ramy czasowe, powinna także wyjaśniać czy w dniu zejścia z dyżuru ma również świadczyć usługi. Warto zadbać, by lekarz miał realny i wiążący wpływ na kształtowanie harmonogramu pracy, zwłaszcza jeśli chodzi o dyżury.

Często w umowach na lekarzy nakładany jest obowiązek odbywania różnych szkoleń, np. szkoleń bhp, ppoż itp. a także wykonywania określonych badań okresowych. W takim przypadku umowa powinna precyzyjnie wskazywać kto ponosi ich koszt oraz czy czas, w którym lekarz odbywa te szkolenia i badania wliczany jest w przewidzianą w umowie przerwę w świadczeniu usług (urlop).

W zakresie urlopów umowa cywilna nie zapewnia dobrodziejstw przewidzianych kodeksem pracy. Stąd warto zadbać o możliwość wzięcia tzw. urlopu na żądanie bez konieczności podawania przyczyny i uprzedzania pracodawcy.

[działalność konkurencyjna, zatrudnienie w innych szpitalach/podmiotach]

Istotne jest również zawarcie w umowie precyzyjnych zapisów regulujących działalność konkurencyjną lekarza. W szczególności umowa powinna jasno określać jaka działalność, w jakich godzinach i wobec jakich podmiotów traktowana będzie za działalność konkurencyjną. Samo zdawkowe zezwolenie na zatrudnienie u innych podmiotów nie daje lekarzom satysfakcjonującej ochrony. Powinni oni dopilnować, by interesujący ich rodzaj działalności (np. dyżury, zatrudnienie w poradni, praca w innym podmiocie w tym samym mieście) nie był traktowany jako działalność konkurencyjna.

[kary umowne]

Kary umowne tradycyjnie budzą największe emocje i zainteresowanie stron. Są one przewiedziane prawem, stąd nie można czynić zarzutu szpitalom, że wprowadzają je do umowy. Jednakże można i należy dopilnować by przypadki, w których lekarz może zostać nimi obciążony były precyzyjnie opisane i dotyczyły zawinionego działania lub zaniechania lekarza. Generalnie chodzi o wyeliminowanie z umowy zapisów pozostawiających pracodawcy swobodę uznania co do tego czy zaszły przypadki uzasadniające naliczenie kar umownych. Z tego właśnie względu tak istotne jest precyzyjne określenie przedmiotu umowy i obowiązków stron.

W niniejszym wpisie poruszono jedynie zarys problematyki związanej z konstruowaniem umów o świadczenie usług w zakresie świadczeń zdrowotnych. Kwestii, na które należy zwrócić uwagę jest wiele. Poza tym mimo podobieństw umowy zawierane z lekarzami różnią się w indywidualnych przypadkach. Stąd nie sposób wyczerpać poruszonej problematyki w jednym wpisie. Przed zawarciem umowy warto więc skonsultować jej zapisy z prawnikiem co pozwoli uniknąć wielu problemów.