Prokura łączna niewłaściwa

Od dnia 1 stycznia 2017 roku zmianie uległy przepisy kodeksu cywilnego dotyczące prokury. Ustawą z dnia 16 grudnia 2016 roku, o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców dokonano nowelizacji min. art. 109⁴ kodeksu cywilnego. W wyniku wspomnianej nowelizacji w art. 109⁴ po § 1 dodano § 1¹, który stanowi, że „Prokura może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej„.

Omawiana nowelizacja to niewątpliwie krok we właściwym kierunku. Z jednej strony pozwala na uregulowanie sposobu reprezentacji spółek przez prokurentów w sposób bardziej elastyczny. Obecne przepisy stwarzają bowiem przedsiębiorcom kilka wariantów, w jakich dopuszczalne jest ustanowienie prokurenta. Brzmienie art. art. 109⁴ § 1 i § 1¹ kodeksu cywilnego pozwala obecnie na ustanowienie:

• prokury samoistnej (art. 109⁴ 1 k.c.);
• prokury łącznej upoważniającej tylko do działania z innym prokurentem (art. 109⁴ 1 k.c.);
• prokury łącznej, upoważniającej do działania z innym prokurentem, oraz dodatkowo z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania osobowej spółki handlowej (art. 109⁴ 1 i § 1¹ k.c.);
• prokury swoiście łącznej, która upoważnia tylko do działania z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania osobowej spółki handlowej (art. 109⁴ 1¹ k.c.).

Ponadto nowelizując art. 109⁴ kodeksu cywilnego ustawodawca rozwiał wszelkie wątpliwości dotyczące dopuszczalności ustanawiania prokury, w ramach której dla skuteczności działań prokurenta wymagane było jego współdziałanie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentacji spółki. Dotychczas kwestia ta była sporna i spotykane były odmienne stanowiska. Początkowo prokurę łączną niewłaściwą zaaprobował Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 kwietnia 2001 r., sygn. akt III CZP 6/01. Później stanowisko Sądu Najwyższego uległo diametralnej zmianie i w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2015 roku (sygn. III CZP 34/14) Sąd Najwyższy stwierdził wyraźnie, że „Niedopuszczalny jest wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym jednego prokurenta z zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu„. Nowelizacja wprowadza więc pożądaną pewność w tym zakresie, nie zmieniając jednocześnie dotychczasowych zasad reprezentacji spółek prawa handlowego przy współudziale prokurentów. Tak więc w dalszym ciągu dopuszczalne jest uregulowanie zasad reprezentacji w ten sposób, że do działania w imieniu spółki uprawniony będzie członek zarządu (wspólnik) współdziałający z innym członkiem zarządu (wspólnikiem) lub prokurentem.